Deprem Testi Nasıl Yapılır

Kentsel dönüşümün ilk aşamasını yapının deprem testleri oluşturmaktadır. Bunun için yapıdan firmamız çalışanları ve firmamızca görevlendirilen ekipler tarafından bazı tespit ve ölçümler yapılmaktadır. 6036 sayılı kentsel dönüşüm kanununun eki olarak 2019 yılında yürürlüğe giren Riskli Yapıların Tespit Edilmesine İlişkin Esaslar 2019 (RYTEİE2019) ile deprem testleri hızlıca ve kolay yapılmaktadır. Bu esaslarla birlikte bir çok yapıda giriş katlar ve alt katlarından yapılan testler yeterli olmaktadır.

Deprem Testi Nasıl Yapılır sorununun özeti: öncelikle binada kullanılacak yöntem seçilmeli, ardından saha çalışmaları ile binanın malzeme dayanımları ve yükler belirlenmelidir. Ofis ortamında yapılacak bilgisayar destekli analizler ile binanın depreme karşı dayanımı belirlenir. Eğer binanız riskli olarak belirlenirse Kentsel Dönüşüm kanunu ve kanunun sağladığı faydalardan yararlanabilecektir.

Riskli Yapıların Tespit Edilmesini İlişkin Esaslar yada tek kattan testler olarak anılan bu yöntemde amaç binanın kentsel dönüşüme girecek kadar kötü olup olmadığını öğrenmektedir. Bu yöntem güçlendirme amacında olan binalarda yada kurumların çeşitli dönemlerde istedikleri binaların depreme dayanıklılığının ispatlanması çalışmalarında kullanılamaz.

1) BİNADA UYGULANACAK YÖNTEM SEÇİLMESİ

 

Öncelikle binanın türü belirlenmesi gerekmektedir. Ülkemizde mevcut eski bina stokumuz genelde Betonarme, Yığma, Karma, Çelik ve Taşıyıcı Özelliği Bulunmayan yapılardan oluşmaktadır. Her bir bina türü için uygulanacak yöntemlerde değişmektedir.

Betonarme bina için öncelikle binanın yüksekliğine bağlı sınıfını belirlememiz gerekmektedir. Yönetmelikte betonarme binalar 3 sınıfı ayrılmıştır. Az katlı, orta katlı ve yüksek katlı binalar. Her bir bina yükseklik sınıfı için de uygulanacak saha çalışmaları sayıları ve ofis içi çalışmalar değişmektedir.

Yığma yapılar için yapılacak çalışmalar nispeten betonarme bina göre daha kolay olup burada asıl amaç binayı oluşturan malzemenin tespit edilmesidir. Bunun için de gözle kontrol yapılması yeterlidir.

Çelik yapılar için yönetmelikte bir tanımlama yer alamamaktadır. Ancak çelik yapılar ülkemizdeki kullanılan diğer yönetmelikler ile uluslararası yönetmeliklere göre incelenmeli ve yapının dayanıksız olduğu ispatlanmalıdır.

Karma yapılar hem betonarme hem de yığma özelliğini ortak barındıran yapılardır. Bu yapılarda az katlı binalarda ortak çözüm gerekli iken orta ve yüksek katlı yapılarda yığma özellikler sadece yük olarak yapıya etki ettirilecek ve yığma kısımlar için özel analizler yapılmayacaktır.

Son yapı türümüz ise maalesef taşıyıcı olmayan yapılardır. Bu yapılarda kullanılan duvar malzemesi delikli tuğla, bims türü taşıyıcı olmayan duvarlar yada kerpiç yapılar olabilir. Ayrıca yönetmeliğe göre ahşap yapılar için de bir hesap yöntemi sunulmamış olup eğer yapı ahşam ise ve yeterli dayanıma sahip olmadığına yetkili mühendis kanaat getirirse bir kaç satırlık ifade ile bu yapılar da riskli gruba sokulabilmektedir.

2) SAHA ve LABORATUVAR ÇALIŞMALARI:

Saha çalışmalarında malzeme özelliklerinin belirlenmesi betonarme, yığma, çelik yapılar ile taşıyıcı olmayan yapılar için değişmektedir.

Betonarme binalar beton dayanımını belirlemek için karotlar alınmalıdır. Tabi yapı yükseklik sınıfına göre de alınacak numunenin yer ve sayıları belirlenmektedir. Az katlı binalarda sadece kritik kat olarak ifade edilen; toprak üstüne çıkan ilk kattan kolon ve perdelerden numune almak yeterlidir. Kolonlardan en az 6 ve perdelerden en az 3 adet numune alınır. Tabi burada bir konuya daha açıklık getirmek gerekir ki eğer yapınızda daha önce yapılmış bir güçlendirme varsa bu güçlendirme elemanlarından da numuneler alınması gerekmektedir. Güçlendirme varsa kolon ve perde güçlendirmelerinden ayrı ayrı olacak biçimde 3 adet numune alınmalıdır.  Orta ve yüksek katlı yapılarda her kattan kolon ve perdelerden ayrı ayrı olmak üzere 3 adet karot alınması gerekmektedir. Yine güçlendirme var ise bunlardan da yeterli sayıda karot numunesi alınmalıdır.

Yığma yapılarda ve taşıyıcı özelliği olmayan yapılarda asıl amaç yapının duvar malzemesinin belirlenmesidir. Bu amaçla yapının köşeleri sıyrılarak malzeme cinsi belirlenir. Ayrıca varsa düşey ve yatay hatıllar da belirlenerek işleme alınır.

Çelik yapılarda ise yerinde rölöveler alınarak taşıyıcı eleman cinsleri belirlenir. Ayrıca yapıdan numune alınarak demir sınıfı da belirlenmelidir.

Sertleşmiş Beton (Karot) Numune Alınması:

Yapıdan tespitleri yapılacak olan yöntemde istenen miktarlarda beton numunesi alınır. Numune alımı öncesi kolon veya perdeler donatı tespit cihazları ile taranarak eleman içindeki donatıların yerleri bulunur. Numune alın sırasında bu elamanlara zarar gelememesi için yapılan işlem sonucunda ortaya çıkan donatısız alan içinden beton numunesi alınır. Alınan beton numunesinin yerine basınç dayanımı 35-40 MPa aralığında olan yüksek dayanımlı kimyasal harçlar ile dolgu yapılır. Günümüzde yeni yapılarda kullanılan beton dayanımının 25 MPa ve eski binalarda 8-16 MPa aralığında olduğu düşünülürse yapılan testin yapıya zarar vermediği anlaşılabilmektedir..

Donatı Çap ve Adet Tespiti:

Yapının tespitleri yapılacak olan yöntemde istenen miktarlarda elamanın paspayları etriye üzerinden sıyrılarak elemanda bulunan donatı miktarı tespit edilir. Geriye kalan kolon ve kiriş sayısının yönetmeliklerde belirtilen kadarı ise tahribatsız yöntemlerle donatı tespit cihazları vasıtasıyla tespit edilerek kayıtlara alınır.

Yığma Binalarda ve Diğer Binalarda Malzeme Tespiti:

Yığma ve taşıyıcı özelliği olmayan yapılarda asıl amaç malzeme türünü belirlemektedir. Bu amaçla yapının köşeleri sıyrılarak duvar malzeme türü belirlenir. Ayrıca düşey ve yatay hatıllarda kontrol edilir.

Çelik Binalarda Malzeme Tespiti:

Çelik yapılarda ülkemizde genelde iki sınıf çelik kullanılmıştır. S235 ve S275 çeliği olarak anılan bu çeliklerin akma ve kopma dayanımları birbirinden farklıdır. Çelik yapılarda binadan numune alınarak çelik sınıfı belirlenmektedir.

Röleve Projeleri veya Mevcut Proje Kontrol İşlemleri:

Yapının projeleri mevcut değilse yapıya ait taşıyıcı sistem projeleri hazırlanır. Ancak DİPU Kentsel Dönüşüm ve Proje Müşavirlik olarak yapı için birde mimari röleve projesi hazırlanır. Hazırlanan projelerde yapıdaki taşıyıcı elemanların yerleri, boyutları eğer var ise elemanlarda meydana gelen hasarlar bu hasarların nedenleri gibi bilgiler içerir. Ayrıca yapı için hazırlanan mimari röleveler ile de yapının yük dağılımları gerçeğe yakın oranda tespit edilmesi sağlanır. Eğer proje mevcut ise yapı ile proje karşılaştırılır ve uygunsuzluklar belirlenir.

Zemin Etüt Çalışmaları:

Yapının üzerinde bulunduğu zemin sınıfı ve özelliklerini belirlemek amacıyla yapının uygun bölümlerinden zemin çalışmaları yapılır. Bu çalışmalar sondajlı zemin etüdü veya sismik yöntemle zemin etüdü olarak iki faklı biçimde yapılabilmektedir. Ancak genelde daha ucuz ve deprem testi için yeterli olması  sebebiyle sismik yöntem yani jeofizik yöntemle zemin etüdü yapılmaktadır. Ancak bazı durumlarda da sondajlı zemin etüdü de yapılabilmektedir.

3) OFİS İÇİ ÇALIŞMALARI ve RAPORLAMA:

Bilgisayar Ortamında Analizler:

Yukarıda tanımlanan tüm çalışmalardan gelen raporlar ve sonuçlara dayanılarak bilgisayar ortamında yapılacak analizler sonucunda yapının deprem etkisinde davranış modeli hazırlanır. Hazırlanan simülasyonlarla yapıda meydana gelecek hasarlar ve bu hasarların yüzdeleri belirlenir. Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Müdürlüğünce hazırlanan YAP.net adlı yazılım ile bazı binaların tasarım ve modellemesi ile analizleri ARAAD.net sistemi üzerinden yapılmaktadır.

Betonarme yapılar, yığma yapılar YAP.net yazılımı üzerinden yapılırken, çelik yapılar, taşıyıcı olmayan yapılar v.b. farklı tür yapılar dışarıdan bir yazılımla hazırlanacak analizlerle raporlanabilmektedir.

4) DEĞERLENDİRME ve DEPREM RİSK RAPORU:

Yukarıda tanımlanan saha, laboratuvar ve bilgisayar ortamındaki çalışmalar sonucunda yapıya ait DEPREM RİSK RAPORU hazırlanarak ilgili idareye (Altyapı ve Kentsel Dönüşüm il Müdürlüğü, belediye v.b.) teslim edilir. Firmamızca hazırlanacak olan raporun evrakların tam olması kaydıyla toplam işlem süreci 10 gündür.

Deprem risk raporu sonuç kısmında yapınız RİSKLİ veya RİSKSİZ olduğu belirtilir. Risksiz olan yapı Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği Bölüm 15 esaslarını sağladığı veya depremde zarar görmeyeceği anlamına gelmez. Sadece 6306 sayılı kanun kapsamı dışında kaldığı ifade edilir. Risksiz çıkan yapılarınızı güçlendirmeniz veya kanun kapsamı dışında da kalmak zorunda olsanız da kendi imkanlarınızla yıkıp yapmanızı öneririz.

Sayfamızdaki tüm içerik, yazı ve görseller firmamızca hazırlanmıştır. Firma izni olmadan içerik, yazı ve görsellerin bir kısmının veya tamamının kopyalanması ilgili yasalar ve telif hakları kanunlarınca suçtur. Firmamızca yapılan periyodik incelemelerde bu fiili işleyen firmalar ve müşterileri hakkında yasal işlem yapılacaktır.

Oluşturulma Tarihi: 06/07/2012

Güncelleme Tarihi: 23/11/2023